Jaka jest zależność między ćwiczeniami fizycznymi a poziomem testosteronu?

Testosteron to najważniejszy hormon w męskim układzie hormonalnym, mający wpływ na rozwijanie typowych dla panów cech, takich jak obfity zarost, zwiększona wytrzymałość, czy też wygląd sylwetki. Jego obecność ma nieocenioną rolę w procesie rozbudowy masy mięśniowej wielu sportowców, ale malejący wraz z wiekiem poziom tego hormonu niesie za sobą konsekwencje zarówno fizyczne, jak i psychiczne, włączając w to przyrost masy ciała, spadek gęstości kości czy też zmniejszone libido. Czym jest testosteron i za co odpowiada? Jaki wpływ ma wysiłek fizyczny na jego poziom w organizmie? Zapraszam do lektury i poznania odpowiedzi na postawione pytania.

Czym jest testosteron i za co odpowiada?

Testosteron jest męskim hormonem produkowanym głównie przez jądra i co ciekawe, w znacznie niższym stężeniu występuje również u kobiet. W przypadku płci męskiej odpowiedzialny jest za produkcję nasienia, libido, utrzymanie odpowiedniej siły i masy mięśniowej, dystrybucję tłuszczu, a także produkcję czerwonych krwinek oraz gęstość kości. Jest jednym z i kluczowych hormonów w organizmie mężczyzny i najważniejszym ze znajdujących się w jądrach. Proces jego wytwarzania rozpoczyna się w nadnerczach, gdzie powstaje z połączenia cholesterolu i androstendionu.

Testosteron jest odpowiedzialny za wiele ważnych funkcji organizmu, odpowiadając za kształtowanie płci i cech płciowych już w życiu płodowym. Jego niedobór na tym etapie rozwoju jest częstą przyczyną powstawania wad rozwojowych, takich jak spodziectwo i obojnactwo rzekome męskie. To właśnie pod wpływem jego wydzielania, przewody pranercza i moczowody przekształcają się w najądrza, kanaliki plemnikotwórcze i nasieniowody.

Testosteron bierze też udział w procesie powstawania i dojrzewania plemników oraz kształtuje wtórne cechy płciowe, m.in. ton głosu, zarost, budowę ciała. Wpływa także na poziom libido i pobudza rozwój gruczołu krokowego, a jego nadmiar może przyczyniać się do rozwoju raka prostaty. Poziom testosteronu to kwestia indywidualna, zależąca w dużym stopniu od genów i spada on u mężczyzn wraz z wiekiem.

Niski poziom testosteronu u kobiet może wynikać z niewydolności nadnerczy lub jajników. U mężczyzn jego niedobór często wskazuje na niewydolność hormonalną jąder i objawia się nabieraniem kobiecych kształtów, spadkiem libido, problemami z erekcją, zmniejszeniem objętości jąder, nerwowością czy bezsennością.

Nadmiar natomiast może wynikać z zespołu policystycznych jajników u kobiet i skutkować nieregularnym miesiączkowaniem lub nadmiernym owłosieniem czy niepłodnością.

Naturalny nadmiar stężenia testosteronu u mężczyzn występuje bardzo rzadko. Najczęściej jest zauważalny u sportowców i kulturystów, przyjmujących preparaty z testosteronem. Jego objawami mogą być m.in.: spadek odporności, zachowania agresywne i priapizm, czyli objaw chorobowy polegający na występowaniu długotrwałego, bolesnego wzwodu.

Wpływ wysiłku fizycznego na poziom testosteronu

Przeprowadzono wiele badań mających na celu wykazanie zależności między aktywnością fizyczną a testosteronem. Wszystkie z nich wykazały, że istotnie taki wpływ istnieje. Podczas wielu testów sprawdzano, jakie czynniki w największym stopniu przyczyniają się do podniesienia stężenia męskiego hormonu we krwi. Wyniki pokazują, że znaczenie ma intensywność wykonywanego treningu, czas jego trwania, wykorzystywane obciążenie oraz ilość zaangażowanych mięśni. 

Należy również wspomnieć, że zmiany te zaobserwowano nie tylko u mężczyzn, ale również u kobiet. Wykonano też badania dotyczącego tego, w jaki sposób ćwiczenia fizyczne wpływają na proces spoczynku testosteronu, ale ich wyniki nie przyniosły żadnych jednoznacznych odpowiedzi.